آسیب دیدگی های رایج زانو
مسائل رایج در این عضو از بدن شامل ناراحتی های قدامی کشکک، آماس ناحیه ی پسین باید کشکک. آسیب دیدگی عضله، پارگی مینیسک، آماس مایع مفصلی و نیز جابجایی مفصل زانو میباشد. آسیب دیدگی های استخوان کشکک، که با عنوان سندرم درد ناحیه ی کشککی نیز نام برده می شود، نوعی سندرم تکرار شونده است که به دلیل وزن بیش از حد بر مفصل زانو و یا تکرار حرکتی دردناک و آسیب زننده رخ می دهد.
در اینگونه موارد، آسیب دیدگیها اغلب با تغییر فعالیت و یا نوع ورزش کاهش میایند. سایر دلایل ایجاد آسیب دیدگی از جمله کفش نامناسب یا عوارض پس از جراحی می باشند.
و نیز سایر وضعیت های مربوط به کشکک زانو دربرگیرنده غده ی خوش خیم غضروفی، آماس کیسه های مفصلی کشکک و در رفتگی کشکک هستند.
به دلیل آنکه این آسیب دیدگی ها مشابه یکدیگرند، راهنمای درست مربوط به ورزش های درمانی آنها نیز می تواند بسیار کلی باشد، در تمرینات بازپروری ناحیه ی قدامی زانو بیشترین چیزی که میبایست به آن توجه داشته محدودیت در خم کردن مفصل است. در نتیجه تمرینات پیشنهادی برای درمان براساس صاف نگه داشتن زانو ونه خم کردن آن است.
غده ی خوش خیم غضروفی، که اغلب با عنوان “زانوی دونده” شناخته می شود، بیشتر در ورزشکاران کودک و نوجوان مشاهده می گردد. این ضایعه بر غضروف سطح حرکتی کشکک زانو اثر می گذارد. بیشتر اوقات این ضایعه براثر صاف شدن یا از بین رفتن غضروف مابین کشکک و استخوان ران ایجاد می شود. علائم رایج این آسیب دیدگی عبارتند از تورم، حس ساییدگی مفصل و احساس درد در حین راه رفتن.
آماس کیسه های مفصلی کشکک که گاهی اوقات با عنوان ” زانوی خانم خدمتکار!” نام برده می شود، اغلب در افرادی دیده میشود که برای مدت زمانی طولانی زانو میزنند تا کار کنند. مانند خدمتکاران منازل، کاشی کار با آجرکاران، افرادی که کارهای یدی مانند بیل زدن یا باغبانی انجام می دهند. در این موارد، آماس کیسه های مفصلی به دلیل فشار طولانی مدت و یا زیاد فعالیت های نامبرده بر روی مفصل زانو رخ می دهد.
این مشکل همچنین می تواند به دلیل آسیب دیدگی های مزمن و یا تورمهای خاص مانند آرترید روماتوئید پدید آید. دررفتگی کشکک زانو، که با عنوان کشکک غیر ثابت هم از آن یاد می شود، به طور ساده بدین معناست که استخوان کشکک در تقارن با خط ران پا قرار ندارد. بعضی افراد آنرا “عدم تقارن استخوان کشکک” می نامند چرا که در ساختار استخوانی زانو و ران به طور درست در یک خط صاف قرار نمی گیرند.
آماس ناحیه ی پسین کشکک یک سندرم مزمن است که اغلب در افرادی که فعالیتهای پرشی مانند بسکتبال و والیبال انجام میدهند مشاهده می شود. حرکتهای پرشی سبب ایجاد فشار در تاندون های ناحیه ی زانو می شود.
این آسیب دیدگی موجب بالانس نبودن عضلات، کاهش انعطاف پذیری و همچنین در ست ورزش نکردن در فرد مصدوم می شود. تورم در ناحیه ی تاندون متصل کنده کشکک به تیبیا (tibia)، استخوان درشت تر بخش پایینی ساق پا، رخ می دهد.
در نتیجه درد ناشی از این آسیب دیدگی اغلب در ناحیه ی کشکک زانو و در قسمت نزدیکتر به تیبیا گزارش می شود. بازپروری این نوع از آسیب دیدگی از طریق تقویت و کشش ناحیه ی پایین تر از عضو آسیب دیده صورت می گیرد.
امروزه تعداد افراد بیشتری، مخصوصا خانم ها، به آسیب دیدگی عضلانی ناحیه ی زانو دچار می شوند. عضلات، اغلب به هنگام دویدن و یا تغییر ناگهانی مسیر و یا توقف ناگهانی در مسیر دچار پارگی می شوند.
رایج ترین نوع آسیب دیدگی عضله در زانو، آسیب دیدگی عضله صلیبی قدامی می باشد. این آسیب دیدگی اغلب به دلیل ناراحتی در حرکات چرخشی و جابجایی از یک سمت به سمت دیگر در مفصل زانو رخ می دهد. این آسیب دیدگی موجب کاهش دامنه ی حرکتی در خم و صاف کردن زانو موقع پیاده روی می شود.
گرچه به طور کلی هر نوع پارگی عضله به شدت میزان پایداری مفصل زانو را کاهش می دهد و این آسیب دیدگی ها فقط در زمان انجام فعالیتهای ورزشی رخ نمی دهند، بلکه در رخدادهای معمولی تر همانند یک ثانحه موتور سواری هم اتفاق میفتند. بیشتر پارگیهای کامل عضله نیازمند عمل جراحی و سپس برنامه های بازپروری و یا آب درمانی تحت نظر فیزیوتراپ می باشند.
بارگی مینیسک زانو می تواند در نتیجه پارگی عضله باشد چرا که مینیسک به چندین عضله در زانو متصل است. مینیسک زانو شبیه یک صفحه C شکل در داخل زانو و متشکل از غضروف فیبری میباشد که در نتیجه أن تقریبا متحرک بوده و به پخش مایع مفصلی به هنگام حرکت زانو کمک می کند.
پارگی و یا پارگی بخشی از مینیسک یکی از انواع آسیب دیدگی های رایج زانو بوده که دردناک است و قفل شدگی یا پیچ خوردن زانو را به صورت متناوب به همراه دارد.
همچنین پارگی مینیسک اغلب دورتر از ناحیه ی اصلی آن اتفاق میفتند، در نتیجه مانع از عملکرد درست حرکتی مفصل می شود. آرترید روماتوئید نوعی بیماری است که باعث ایجاد تورم در مفاصل و بافتهای متصل می شود.
رایج ترین نوع این بیماری، روماتیسم مفصلی می باشد. در واقع در سن ۵۵ سالگی اکثر افراد به یکی از انواع روماتیسم مبتلا می شوند.
روماتیسم مفصلی تنها یک بیماری نیست بلکه مجموعه ای از اختلالات است که در آن بافت ایمنی بدن آسیب دیده و درنتیجه مفصل مربوطه ساییده شده و آسیب می بیند. در نتیجه استخوانها به هم ساییده می شوند و این موضوع باعث درد، تورم، خشکی و التهاب اطراف ناحیه ی مفصل می گردد.
یکی از تاثیرپذیرترین مفاصل در بدن و دردهای آرتروز روماتوئیدی در ناحیه ی زانو می توانند به اندازهای شدید باشند که بر راه رفتن فرد تاثیر گذاشته و تعادل او را مختل کنند. در نتیجه بیماران با دردهای آرتروروماتوئید بهتر است در زندگی روزمره شان تحرک داشته باشند؛
چرا که عدم تحرک قدرت بدن را در تولید مایع مفصلی کاهش داده و بر اثر آن علائم بیماری شدت میابند. تعویض مفصل زانو طی چند سال گذشته به عملی رایج تبدیل شده است. اکثر بیماران پس از تعویض قدرت تحرک بیشتری داشته و همچنین سطح کیفی زندگی آنان افزایش میابد.
اکثر افراد، عمل تعویض مفصل را به این دلیل انتخاب می کنند که تکنیکهای کاشت و نیز کیفیت بالای مفاصل مصنوعی را قبول دارند. پزشکان اغلب توصیه می کنند که پس از عمل جراحی، بیمار تحت نظر فیزیوتراپها به شکلی معقول و نسبتا سبک فعالیتهای فیزیکی داشته باشد. مخصوصا فعالیتهای فیزیکی دوره ای.
تقسیم بندی فعالیت های فیزیکی، فرآیند تغییر برنامه های ورزشی در دوره های زمانی مشخص است تا به بهترین نتیجه در عملکرد فیزیکی دست یافت. این تغییرات می تواند شامل تغییر در تعداد ستها و حرکات، تغییر مدت زمان استراحت مابین ستها، تغییر ترتیب حرکات و نیز ارائه ی حرکات جدید میشود.
ورزش های بازپروری زانو
فعالیت هایی که در ادامه در جداول معرفی می شوند، براساس فصل معرفی آنان در قسمت های قبلی ارائه شده اند. برای مثال برای برداشتن فشار از روی زانو، ورزش هایی که در سطح عمیق انجام می شوند برای یک فرد تازه کار بهترینند و این تمرینات در ابتدای هر جدول معرفی می شوند. در ادامه ی جدول به تمرینات سطح میانی و پیشرفته می رسیم که لازم است در قسمت کم عمق انجام شوند. در تمرینات سطح میانی هیچگونه حرکت جهشی اپرشی وجود ندارد.
در واقع این تمرینات را می توان در حالی که کف پا با زمین در ارتباط است انجام داد. تمرینات پیشرفته قطعا شامل حرکات جهشی یا چرخشی بوده و برای بازگشت مفاصل به حالت نرمال در فرآیند بازپروری مناسب می باشند.
برای دیدن ادامه تمرینات ورزش در آب و آبدرمانی زانو به کتاب ورزش در آب نوشته مهشید باباحبیب مراجعه کنید.
منبع: کتاب ورزش در آب نوشته مهشیدباباحبیب، انتشارات ستایش هستی. صفحه 233تا237
